Cao 109 geeft werknemers meer rechten
Op 12 februari 2012 werd de nationale cao 109 betreffende de motivering van het ontslag afgesloten, die vanaf 1 april 2014 voor alle sectoren nieuwe verplichtingen invoerde. Het uitgangspunt blijft echter dat een werkgever geen verplichting heeft om uit eigen beweging een ontslag te gaan motiveren. Maar een ontslagen arbeider of bediende heeft wél het recht om binnen de twee maanden na het ontslag via een aangetekend schrijven de ex-werkgever te vragen naar de concrete redenen die geleid hebben tot dit ontslag.
Reactie van werkgever
Indien de ex-werkgever het vertikt om te reageren op de vraag van de werknemer om het ontslag te motiveren, dan moet de werkgever een schadevergoeding gelijk aan twee weken loon betalen. De ex-werkgever kan los van deze verplichting tot informeren ook nog eens extra tegen de lamp lopen als achteraf blijkt dat het ontslag van de arbeider of bediende ‘kennelijk onredelijk’ was. Er sprake van kennelijk onredelijk ontslag als het ontslag geen verband hield met de geschiktheid of gedrag van de ontslagen werknemer of niet gemotiveerd is door de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming.
Kennelijk onredelijk ontslag
Hield het ontslag geen verband met de geschiktheid of gedrag van de ontslagen werknemer, of met de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming? Dan moet ook nog blijken dat geen enkele normale en redelijke werkgever in gelijkaardige omstandigheden zou overgegaan zijn tot het ontslag van de arbeider of bediende. Als het ontslag kennelijk onredelijk is, kan dit de ex-werkgever 3 weken tot maximaal 17 weken loon kosten, bovenop de normale verbrekingsvergoeding. De arbeidsrechtbank zal de effectieve hoogte van de schadevergoeding bepalen in functie van de gradatie van kennelijke onredelijkheid van het ontslag. Deze vergoeding kan gecumuleerd worden met de eerste vergoeding van twee weken bij weigering om in te gaan op het verzoek van de ex-werknemer om de redenen van het ontslag kenbaar te maken.
Slechtst denkbare scenario voor werkgever
In het slechtste geval kan de motiveringsproblematiek een ex-werkgever dus 19 weken loon gaan kosten. Voornoemde regels zijn niet van toepassing als het ontslag gebeurt tijdens de eerste 6 maanden tewerkstelling. Ook spelen deze motiveringsregels niet bij een beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid, studentenarbeid of ingeval van een ontslag met het oog op brugpensioen of wettelijk pensioen. Tenslotte geldt deze motiveringsplicht niet in het kader van herstructureringen, gezien daar wettelijk de motivering moet bekendgemaakt worden aan de ondernemingsraad.
Goed om weten
In andere landen, zoals bijvoorbeeld Frankrijk, moet voorafgaandelijk aan het ontslag zelfs een formeel onderhoud plaatsvinden tussen werkgever en werknemer. In Nederland moet dit zelfs aan de rechter voorgelegd worden om de redenen van het ontslag toe te lichten. In België geldt dit dus niet. Toch is dit geen vrijgeleide voor werkgevers en moeten ze dus goed op hun tellen passen wanneer ze een werknemer ontslaan.