07 november 2018
Wanneer wordt een staking onredelijk?
Overschrijden de vakbonden de grens van het redelijke door meteen vijf dagen te staken? Interview met Filip Tilleman in De Standaard
Vrijbrief voor vakbondsgijzeling (interview met Herman Van Hoogenbemt in De Standaard)
De gijzeling van de directie van verfproducent Sigma Coatings ging bij het ter perse gaan van deze krant de derde nacht in.
De gijzeling van de directie van verfproducent Sigma Coatings ging bij het ter perse gaan van deze krant de derde nacht in. Juridisch bestaat er geen twijfel over: vakbondsmilitanten die hun directieleden tegen hun wil vasthouden, begaan een misdrijf en riskeren een flinke gevangenisstraf. Maar in de praktijk wordt er zelden tegen opgetreden. In België is nog nooit een veroordeling uitgesproken voor een vakbondsgijzeling.
De burgemeester en de sociaal bemiddelaar probeerden gisteren om het conflict te ontmijnen, maar voorlopig zonder succes. De werknemers gijzelen de directie nadat die maandag had bekendgemaakt dat 159 van de 279 banen bij het bedrijf moet verdwijnen. Directie en vakbonden weigeren voorlopig om met elkaar te spreken. Er circuleerde wel een brief tussen de twee partijen. Maar gisteravond zag het er naar uit dat de zes directieleden nog een nachtje in de kantoren van Sigma Coatings zouden mogen doorbrengen. Burgemeester Gilbeau (PS) denkt er voorlopig niet aan om de politie in te zetten.
Staken is een recht en vakbonden gebruiken een heel gamma stakingsmiddelen om druk te zetten op de directies, gaande van een stakingspost over stiptheidsacties tot de bezetting van de fabriek, een lock-out . Maar de ‘gijzeling’ van directieleden bij een sociaal conflict blijft zeldzaam in de Belgische sociale geschiedenis.
Toch lijkt dit stakingsmiddel in het zuiden van het land terrein te winnen. Eind februari werden zes directieleden van Cockerill Sambre 24 uur vastgehouden uit protest tegen de aankondiging dat een aantal hoogovens in het Luikse op termijn worden gedoofd. Een paar dagen later, wellicht geïnspireerd door de Luiks metaalarbeiders, werd in de kerncentrale van Tihange (beheerd door Electrabel) een groep kaderleden vast gehouden. Al was het daar wel de vraag of de kaderleden echt werden vastgehouden of dat ze vrijwillig bleven om de veiligheid in de kerncentrale te garanderen.
“We spreken pas van gijzeling als iemand tegen zijn wil vastgehouden wordt om iets gedaan te krijgen van een derde”, legt Bart Spriet, professor strafrecht aan de KU Leuven, uit. ,”Als men alleen iets eist van de mensen die men vasthoudt, is er sprake van onwettige vrijheidsberoving.” Daarop staat een gevangenisstraf van drie maanden tot twee jaar en als de vrijheidsberoving langer duurt dan tien dagen, kan de straf oplopen tot drie jaar. Bij gijzeling gaat het om straffen tot dertig jaar.
Maar de kans dat het echt tot een strafrechtelijke vervolging komt, is eerder klein. De vakbond zelf kan nooit veroordeeld worden, want die heeft geen rechtspersoonlijkheid. Een strafrechtelijke actie zal zich dus moeten toespitsen op individuele vakbondslui. Maar de parketten en politie zijn meestal niet happig om op te treden in sociale conflicten. Dat zit ingebakken in onze sociale cultuur.
“Het parket heeft nochtans de verplichting om op te treden als ze kennis heeft van een misdrijf”, zegt Herman Van Hoogenbemt van het advocatenkantoor Tilleman Van Hoogenbemt, dat gespecialiseerd is in sociaal recht. “Je kan in dit geval moeilijk zeggen dat ze van niets wist.”
Maar Van Hoogenbemt geeft ook toe dat hij zijn cliënten nooit zou aanraden om een klacht bij het parket in te dienen. “Eenmaal je een klacht hebt ingediend, is de gerechtelijke molen niet meer te stoppen. Maar met de mensen waartegen je klacht hebt ingediend, moet je wel achteraf nog verder. In België is nog nooit een veroordeling uitgesproken voor een vakbondsgijzeling”.
De burgerrechtelijke machine werd door de directie van Sigma Coatings wel in gang gezet. De directie diende dinsdag bij de rechtbank van Charleroi een eenzijdig verzoekschrift in om, via een dwangsom van 2.500 euro per dag en per staker, de vakbondslui te verplichten om de gijzeling te stoppen. Het bedrijf kreeg gelijk, maar de gerechtsdeurwaarder slaagde er niet in om de beschikking over te maken aan de vakbondslui omdat hij hen niet kon identificeren.
“Ik weet niet precies wat daar misgelopen is, maar meestal wordt in de beschikking de gerechtsdeurwaarder gemachtigd om, eventueel met steun van de politie, de identiteit op te vragen van de betrokkenen”, aldus Van Hoogenbemt. “Als de rechter dat is vergeten, heeft de gerechtsdeurwaarder een probleem.”
De werkgeversorganisaties zijn niet te spreken over de gijzelingsactie in Manage. Volgens Pieter Timmermans van het VBO schaden dergelijke acties ernstig ons imago als investeringsland. Ook het VEV kan niet begrijpen dat de vakbonden de stakingskas gebruiken om gijzelnemers te betalen en vraagt dat het gerechtelijke apparaat zijn werk doet. Het VEV grijpt de gijzelingsactie ook aan om nogmaals te pleiten voor rechtspersoonlijkheid van de vakbonden.
VLD-voorzitter Karel De Gucht riep gisteren de minister van Justitie, Laurette Onkelinx (PS), en de burgemeester van Manage dringend op om in te grijpen. Aan de vakbonden vraagt hij om hun leden tot de orde te roepen. Maar langs vakbondszijde bleef het gisteren de hele dag stil. De vakbondstop was niet bereikbaar voor commentaar.
Meer inzicht in impact arbeidsrecht op werkgevers en werknemers?
Ontvang 2 keer per maand onze nieuwe artikels via e-mail.
Schrijf u hier in.
Uw gegevens worden vertrouwelijk behandeld en zullen nooit aan derden worden doorgegeven.